Serce jest słusznie definiowane jako najważniejszy organ ludzkiego ciała: od czasów starożytnych wierzono, że dusza znajduje się za mostkiem i opuszcza ciało ostatnim ciosem. Narząd kładzie się w szóstym tygodniu rozwoju wewnątrzmacicznego. Znaczenie prawidłowego funkcjonowania wszystkich struktur serca determinuje długość i jakość życia każdego człowieka. Dlatego znajomość podstawowych anatomii i fizjologii narządu jest niezbędna do jasnego zrozumienia możliwych problemów i ich konsekwencji.
Jak działa ludzkie serce?
Serce (łac. cor) to formacja mięśniowo-jamna, która zapewnia odpowiedni dopływ krwi do wszystkich komórek i tkanek. Osobliwością narządu jest autonomia: indywidualne unerwienie i regulacja funkcji skurczowej. Jednak mięsień, zastawka i struktury układu przewodzącego są niezwykle wrażliwe na zmiany w całym ciele.
Topografia narządów: serce znajduje się w jamie klatki piersiowej w kompleksie struktur śródpiersia (formacja znajdująca się między dwoma płucami), zajmując środkową dolną część. Narząd „leży” na przeponie, zamknięty w worku osierdziowym - osierdziu. Ściany boczne sąsiadują z korzeniami płuc i wielkimi naczyniami.
Schematyczne przedstawienie wewnętrznej struktury serca:
W ogólnym badaniu klinicznym przez opukiwanie (stukanie) przedniej ściany klatki piersiowej określa się względną i bezwzględną otępienie serca. Przeważająca część narządu znajduje się po lewej stronie, prawa granica znajduje się wzdłuż zewnętrznej krawędzi mostka.
Posłuchaj czynności serca, funkcjonowania zastawek za pomocą fonendoskopu w punktach ich projekcji.
Anatomia
Struktura morfologiczna serca jest określana przez ekspertów na różne sposoby. Anatomicznie narząd podzielony jest na prawą i lewą połówkę, które są połączone naczyniami dużego i małego kręgu krążenia krwi.
Podczas rozwoju wewnątrzmacicznego serce przechodzi przez różne etapy tworzenia komory. W przypadku niepełnego procesu po urodzeniu utrzymują się patologiczne przecieki między lewym i prawym odcinkiem, które powodują zaburzenia hemodynamiczne.
Komory (wnęki) obu połówek są połączone otworami, w których kierunek przepływu jest regulowany przez działanie struktur klapy zaworu.
Ściana organów jest reprezentowana przez trzy główne pochwy:
- wsierdzie - wyściela wewnętrzną powierzchnię serca, tworzy ścięgna (nitki) i aparat zastawkowy;
- mięsień sercowy - warstwa mięśniowa, która tworzy ścianę narządu, przegrodę międzykomorową i mięśnie brodawkowate;
- nasierdzie - zewnętrzna błona tkanki łącznej, która jest uważana za wewnętrzną warstwę osierdzia. Pomiędzy warstwami osierdzia znajduje się niewielka ilość (do 2 ml) płynu, co zapewnia płynne przesuwanie się narządu w różnych fazach cyklu pracy serca.
Patologie zapalne osierdzia lub reaktywne zmiany na tle innych chorób (na przykład zapalenie trzustki lub ostra niewydolność nerek) prowadzą do zwiększonej syntezy płynów, co zapobiega rozszerzaniu się jam serca i odpowiedniemu przepływowi krwi.
Kamery
Schemat budowy serca implikuje podział narządu na połówki, które są reprezentowane przez cztery komory główne i dwie dodatkowe.
| Prawa część | Lewe wydziały |
|---|---|
| Atrium (atrium), w którym pobierana jest krew bogata w dwutlenek węgla (żylna) z całego ciała | Przedsionek, w którym przepływają cztery żyły płucne, przenoszące krew tętniczą o wysokim stężeniu tlenu |
| Komora, która jest połączona z komorą górną przez otwór przedsionkowo-komorowy. Droga odpływowa prowadzi krew w małym okręgu w celu wymiany gazowej | Komora jest największą komorą z grubą warstwą włókien mięśniowych, których skurcz zapewnia odpowiednie uwalnianie krwi do dostarczenia na obwód |
| Ucho to mała wnęka połączona z przedsionkiem (mniejsza niż po lewej stronie) | Uszko - dodatkowa komnata z wejściem do atrium |
Kliniczne znaczenie uszu to dodatkowa objętość, która wypełnia serce zwiększonym obciążeniem. Jednak stagnacja krwi w komorach zwiększa ryzyko powstania zakrzepów krwi (skrzepów) z możliwym rozprzestrzenieniem się do naczyń mózgu lub mięśnia sercowego, a następnie udaru lub zawału serca.
Struktury zaworów
Regulacja przepływu krwi w określonym kierunku jest ustalana przez struktury zastawkowe wywodzące się z wewnętrznej błony tkanki łącznej (wsierdzia). W układzie hemodynamicznym narządu istnieją cztery główne zastawki:
- mitralny (lewy przedsionkowo-komorowy) - reprezentowany przez dwie zastawki, które otwierają się do jamy komór podczas skurczu przedsionków;
- aorta (składa się z trzech zastawek) - znajduje się na wyjściu lewej komory;
- trójdzielny, który determinuje ruch krwi w odpowiednich odcinkach;
- zastawka tętnicy płucnej (trójdzielna), która reguluje przepływ płynu z komory do mniejszego krążenia.
Zamykanie i otwieranie guzków zastawki zapewnia skurcz mięśni brodawkowatych i długość ścięgien (zbyt krótkie lub długie włókna tych ostatnich prowadzą do uszkodzenia aparatu i wstecznego przepływu krwi).
Układ naczyniowy narządów
Stała praca mięśniowa serca wymaga dużej ilości energii, która jest dostarczana przez tętnice wieńcowe w składniki odżywcze i tlen. Naczynia wieńcowe narządu są oddzielone od aorty bezpośrednio u podstawy płatków zastawki.
Istnieją dwie główne tętnice zaopatrujące mięsień sercowy:
- Prawy ciągnący się od aorty do tylnej powierzchni serca zapewnia trofizm prawego przedsionka i komory.
- Lewy, wyginający się wokół przedsionka i leżący w przednim rowku, zapewnia dopływ krwi do głównej masy mięśniowej serca (odcinki lewe, przegroda międzykomorowa i ściana przednia). Zakłócenie przepływu krwi w tym naczyniu najczęściej powoduje ból i mrowienie za mostkiem.
Istnieją indywidualne cechy wyładowania tętnic, dlatego przy kontrastujących metodach badań rozróżnia się różne rodzaje dopływu krwi do serca.
Odpływ krwi żylnej następuje przez naczynia o tej samej nazwie, które otwierają się małymi otworami do jamy prawego przedsionka.
Histologia: jak wygląda serce pod mikroskopem?
Struktura serca jest zorganizowana przez trzy główne błony, których struktura komórkowa jest determinowana przez pełnione funkcje. Pozycję mikroskopową tkanek w przekroju (histologię) przedstawia tabela:
| Warstwa | Malowanie pod mikroskopem |
|---|---|
| Endocardium (tkanki zastawek, ścięgien i mięśni brodawkowatych, wyściółka wewnętrzna) |
|
| Miokardium | Włókna mięśniowe zbudowane z komórek jedno- lub dwujądrowych. Białka kurczliwe mają poprzeczne prążkowanie, jak w mięśniach szkieletowych. Poszczególne włókna są ze sobą połączone za pomocą wkładanych dysków. Te ostatnie przyczyniają się do szybkiego rozprzestrzeniania się skurczu w całej masie mięśnia sercowego |
| System przewodzący serca | Istnieją trzy rodzaje atypowych komórek kardiomiocytów (mięśni):
|
| Epicardium - wewnętrzna warstwa osierdzia | Cienka pochewka tkanki łącznej zawierająca włókna elastyczne i kolagenowe. |
Zdjęcie przedstawia strukturę histologiczną serca (warstwy mięśniowej):
Kręgi krążenia krwi: gdzie i skąd krew przepływa przez naczynia?
Główną funkcją serca jest zapewnienie odpowiedniego ukrwienia wszystkich struktur ciała. Zadanie to realizowane jest przy pomocy skoordynowanej pracy układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.
Schematyczne przedstawienie krążenia krwi w ciele:
W anatomii funkcjonalnej rozróżnia się dwa kręgi, wzdłuż których porusza się krew (duża i mała) i przechodzi przez etapy dostarczania organizmowi tlenu, składników odżywczych i wydalania toksycznych metabolitów (produktów metabolicznych).
Duże koło
Krew tętnicza jest transportowana po dużym kręgu krążenia, zaczynając od jamy lewej komory. Podczas skurczu tego ostatniego płyn dostaje się do aorty - największego naczynia w ludzkim ciele, którego poszczególne gałęzie dostarczają składniki odżywcze do całego organizmu:
- naczynia wieńcowe;
- tętnica podobojczykowa, której gałęzie zasilają narządy głowy, szyi, struktur kończyny górnej;
- międzyżebrowe i oskrzelowe, zapewniające trofizm narządów śródpiersia, płuc i struktur ściany klatki piersiowej;
- pień trzewny, tętnice nerkowe i krezkowe zasilają wszystkie narządy przewodu pokarmowego, układu moczowego, ściany brzucha;
- rozwidlenie (rozgałęzienie) aorty do tętnic biodrowych wspólnych zapewnia trofizm struktur miednicy małej i kończyn dolnych.
Krew transportowana jest naczyniami o stopniowym zwężeniu średnicy: od tętnic i tętniczek do naczyń włosowatych. Ściana komórkowa tego ostatniego ma duże pory, przez które tlen i składniki odżywcze przemieszczają się do tkanek za gradientem stężenia.
Krew odpadowa pobierana jest w końcowym odcinku kapilary, następnie wzdłuż żyłek i do głównej żyły głównej, która wpływa do jamy prawego przedsionka:
- niższy - ze struktur jamy brzusznej, miednicy małej, tkanek miękkich nóg;
- górna - z narządów głowy i szyi, część jamy klatki piersiowej.
Małe kółko
Krew żylna dostająca się do prawego serca jest wzbogacona o dwutlenek węgla, którego wysokie stężenia działają depresyjnie na ośrodki oddechowe i naczynioruchowe mózgu. Gaz wydalany jest przez krążenie płucne począwszy od prawej komory:
Pień płucny, który dzieli się na prawą i lewą tętnicę.- Tętnice płatowe i segmentowe.
- Naczynia włosowate płuc, które są częścią bariery krew-powietrze. Cienkie ścianki pęcherzyków i naczyń krwionośnych ułatwiają przepływ tlenu i dwutlenku węgla poprzez mechanizm dyfuzyjny (gradient stężenia).
- Żyłki wpływające do głównych żył (dwie z każdego płuca) i przenoszące krew do lewego przedsionka.
Pień płucny, który dzieli się na prawą i lewą tętnicę.Nazwę naczyń określa nie skład krwi, ale kierunek w stosunku do serca: płyn przepływa przez żyły do narządu, od niego wzdłuż tętnicy.
Cykl kardiologiczny
Odpowiednie ukrwienie organizmu zapewnia dobrze skoordynowany skurcz włókien mięśniowych ściany serca, które determinują cykl narządu.
Istnieją dwie główne fazy:
- skurcz - skurcz;
- rozkurcz - relaksacja.
Różna prędkość przewodzenia impulsów przez atypowe kardiomiocyty z opóźnieniem w węźle przedsionkowo-komorowym zapewnia skoordynowaną pracę narządu: podczas skurczu przedsionków krew dostaje się do komór. Te ostatnie znajdują się w fazie relaksacji, która tworzy objętość wystarczającą do napełnienia płynem (w lewej do 100 ml).
Podczas skurczu komór otwierają się zastawki aorty i tętnicy płucnej, zastawki stawów przedsionkowo-komorowych są zamknięte - krew przechodzi do krążenia. Na naczyniach obwodowych określany jest puls, a bicie serca w okolicy klatki piersiowej.
W tym czasie przedsionki znajdują się w fazie rozkurczu i są wypełnione krwią z żyły pustej (po prawej) i płucnej (po lewej).
Istnieje stwierdzenie, że serce pracuje przez połowę swojego życia, a połowę odpoczywa, ponieważ czas trwania skurczu i rozkurczu jest taki sam (po 0,4 sekundy).
Funkcje serca
Serce jest słusznie uważane za główny narząd ludzkiego ciała, ponieważ naruszenie jego funkcji powoduje całkowite zaburzenia, a zaprzestanie aktywności prowadzi do śmierci pacjenta.
Główne funkcje ludzkiego serca:
automatyzm - niezależna synteza impulsów nerwowych do skurczu mięśnia sercowego;- przewodnictwo - atypowe komórki zapewniają sprawne funkcjonowanie różnych części mięśni narządu;
- funkcja pompowania - pompowanie krwi przez ciało z wystarczającym ciśnieniem, aby dostarczyć ją na obrzeża;
- wymiana gazowa jest zapewniona dzięki pracy małego koła zgodnie z zasadą gradientu stężenia tlenu;
- rola hormonalna - w ścianie lewego przedsionka wytwarzany jest hormon natriuretyczny, który wpływa na pracę nerek i wydalanie soli z organizmu.
automatyzm - niezależna synteza impulsów nerwowych do skurczu mięśnia sercowego;Wnioski
Układ sercowo-naczyniowy i oddechowy są uważane za ważne układy ludzkiego ciała. Budowa i funkcje serca bezpośrednio determinują pracę innych narządów dzięki odpowiedniemu dopływowi krwi do mózgu, gruczołów dokrewnych i nerek.
